Türkiye
bu yıl ekonomiye ilişkin iki kanunu tartışıyor. Bunlardan ilki Türk Ticaret
Kanunu, ikincisi ise Sermaye Piyasası Kanunu. Borsayı, halka açık şirketleri,
hissedarları yakından ilgilendiren sermaye piyasası kanunda, insider trading ve
manipülasyonla ilgili cezalar artırılıyor. Halka arz süreci değişiyor.
Ekonomisayfasi.net olarak 40 maddede toplanan sermaye piyasası kanununda
getirilen yenilikleri içeren bilgi notunu yayımlıyoruz. Detaylar haberin
devamında..
SERMAYE PİYASASI KANUN TASARISI İLE GETİRİLEN YENİLİKLER
· Halka arzlarda kayda alma sisteminden,
izahname onay sistemine geçilmektedir.
- · İzahname geçerlilik süresi kavramı de ilk kez ülkemiz mevzuatına kazandırılmakta olup, 12 ay süresince yapılacak tüm ihraçlar tek bir izahname ile yapılabilecektir.
- · Paylarının piyasa fiyatı nominal değerinin altında olan şirketlerin nominal değerinin altında bir fiyatla pay ihraç edebilmesine Kurulca izin verilmesine imkan sağlanmaktadır.
- · Mevcut Kanun’da 250 ortak olan halka arz olunmuş sayılma kriteri 500’e çıkarılmış ve ortaklıkların halka açık ortaklık statüsüne kavuştuktan sonra en geç iki yıl içerisinde işlem görmek için borsaya başvurma zorunluluğu getirilmektedir.
- · Halka açık ortaklıklar için önemli nitelikteki işlemler tanımlanarak, bu işlemler gerçekleştirilirken Kurulca belirlenen esaslara uyulmaması durumunda Kurul’a, idari para cezasının yanı sıra işlemin iptali ve telafi edici tedbirler alma yetkileri verilmektedir.
- · Halka açık ortaklıklar bakımından ilk kez, önemli kararların alındığı genel kurullara katılamayan veya olumsuz oy veren pay sahiplerine paylarını şirkete satma hakkı veren “ayrılma hakkı” kavramı düzenlenmektedir.
- · Piyasa bozucu eylemler idari para cezasına tabi fiiller olarak ilk defa mevzuatımıza girmektedir.
- · Bilgiyi kötüye kullanma(insider trading) ve piyasa dolandırıcılığı(manipülasyon) suçlarına ilişkin olarak alınacak tedbirler kapsamlı ve detaylı olarak düzenlenmektedir.
- · Bilgiyi kötüye kullanma ve piyasa dolandırıcılığı suçları uluslararası gelişmeler de dikkate alınarak yeniden düzenlenmiş, hangi tip fiillerin bu suçları teşkil edeceği detaylı olarak belirlenmiştir.
- · Piyasa dolandırıcılığı ve içeriden öğrenenlerin ticareti suçlarında müsadere imkanı getirilmektedir.
- · Tebliğ ile düzenlenen pay alım teklifine ilişkin esaslar Kanun’a taşınırken, Kurul’un bu zorunluluğuna uyulmaması durumunda uygulayacağı yaptırımlar güçlendirilmektedir.
- · Pay alım teklifi sonrası belirli bir pay oranına ulaşan ortaklara kalan azınlığı “ortaklıktan çıkarma hakkı” ile teklif sonrasında azınlık haline gelen pay sahiplerine paylarını ortaklığa “satma hakkı” kavramları düzenlenmiştir.
- · Kamuyu aydınlatma belgeleri ayrı bir kavram olarak ilk kez düzenlenmekte olup; genel olarak yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgilerin yer aldığı kamuyu aydınlatma belgelerine dayanarak işlem yapan yatırımcıların tazminat hakları ile sorumluların kurtuluş karineleri belirlenmektedir.
- · “Kira Sertifikası” ve “Varlık Kiralama Şirketleri” kavramları ile temel esaslara Kanun’da da yer verilmektedir.
- · Alım satım aracılığı ve halka arza aracılık faaliyeti birden çok faaliyete ayrılmış ve çok taraflı alım satım sistemlerinin işletilmesi yeni bir faaliyet olarak yeni düzenlemede yer almıştır.
- · Yatırım hizmet ve faaliyetlerinin Kurulumuzun iznine tabi olması için düzenli uğraş, ticari veya mesleki faaliyet olarak icra edilmesi şartı getirilmiştir.
- · Yan hizmet olarak saklamacılık hizmeti ve veri depolama kuruluşları ilk defa mevzuatımıza girmiştir.
- · Daha önce Kanunda düzenlenmemiş bir konu olan merkezi takas ve merkezi saklama bugüne kadar ki uygulamalar da göz önüne alınarak ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Ayrıca merkezi karşı taraf uygulamasına yönelik de düzenleme yapılmıştır.
- · Mevcut durumda 91 sayılı KHK ve borsalara ilişkin çeşitli yönetmeliklerle düzenlenen hususlar gözden geçirilerek Kanun maddesi haline getirilmiştir.
- · Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği, yeni düzenleme ile yatırım kuruluşları, kolektif yatırım şirketleri ve Kurulca uygun görülen diğer sermaye piyasası kurumlarının üye olmasının zorunlu olduğu bir meslek kuruluşu olarak düzenlenmiştir.
- · Yürürlükteki düzenlemede Yatırımcıları Koruma Fonu olarak adlandırılan sistem Yatırımcıları Tazmin Merkezi adı altında yapılandırılmıştır. Yeni düzenleme ile tazmin kapsamı yatırımcılara ait olan ve yatırım hizmeti ve faaliyeti veya yan hizmetler ile bağlantılı olarak yatırım kuruluşu tarafından yatırımcı adına saklanan veya yönetilen nakit ödeme veya sermaye piyasası araçlarının teslim yükümlülüklerinin yerine getirilmemesinden kaynaklanan talepler olarak genişletilmiştir.
- · Avrupa Birliği UCITs düzenlemeleri kapsamında “Fon yönetim şirketi” adı altında yeni bir şirket türü yaratılmakta ve yatırım fonlarının sadece fon yönetim şirketleri tarafından kurulmasına ilişkin düzenleme getirilmektedir.
- · Kolektif yatırım kuruluşlarının portföylerindeki varlıklara ilişkin olarak saklama hizmeti ve bu kapsamdaki mali sorumluluklar ilk defa AB Düzenlemelerine uygun olarak tanımlanmaktadır.
- · Fon ile yatırım ortaklığı modelinin bir karması olarak “Değişken Sermayeli Yatırım Ortaklığı” adı altında yeni bir kolektif yatırım kuruluşu türü yaratılmaktadır.
- · Yatırım fonlarının paylarının ihraç ve itfasının TCMB tarafından günlük alım satım kurları ilân edilen yabancı para cinsinden yapılmasına imkan sağlanmaktadır.
- · Konut finansmanı sistemi ile ilgili tamamlayıcı değişiklikler yapılmakta, ipotek finansmanı kuruluşları konut finansmanı kuruluşları tarafından ihraç edilebilecek tüm sermaye piyasası araçlarını ihraç edebilir hale gelmektedir.
- · Sermaye piyasalarında kamuyu aydınlatmanın ve bilginin önemine binaen 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 660 sayılı KHK’nin genel çerçeve olarak düzenleme yaptığı finansal raporlama ve bağımsız denetim konularında, sermaye piyasası ile sınırlı alt düzenlemeler yapılmıştır. Sermaye piyasalarında bağımsız denetim yapacak kuruluşlar, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilen bağımsız denetim kuruluşları arasından seçilecektir.
- · Bağımsız denetim, derecelendirme ve değerleme kuruluşları gibi izahnamede yer almak üzere hazırlanan raporları hazırlayan kişi ve kurumlar, izahnamede yer alan bilgiler ile ilgili olarak Kanun kapsamında sorumlu tutulmuşlardır.
- · Kurul tarafından ilan edilen listede yer alan bağımsız denetim, derecelendirme ve değerleme kuruluşlarına, Kanun kapsamında doğabilecek sorumlulukları için mesleki sorumluluk sigortası yaptırma zorunluluğu getirilebilecektir.
- · Bir yatırım şirketinde veya kolektif yatırım kuruluşunda finansal tablo denetimi ya da bu Kanun ve ilgili düzenlemeler çerçevesinde belirlenen başka bir görevi ifa eden bağımsız denetim kuruluşları ve bağımsız denetçiler, bu şirkette veya bunlarla sermaye ve yönetim açısından ilişkili olan kuruluşlardan biri nezdinde, görevlerini yerine getirirken ilgili şirkete ilişkin bilgi sahibi olduğu mevzuata aykırı, şirket faaliyetlerinin sürekli ve düzenli yürütülmesini engelleyecek ve olumsuz görüş yada görüş bildirmekten kaçınma gerektiren her türlü durumu Kurula bildirmekle yükümlü tutulmuşlardır. Bu yükümlülüğün gereğini yerine getirmek, bağımsız denetçiler için hukuki ve cezai bir sorumluluk doğurmayacaktır.
- · Risk bazlı denetim sistemine geçiş önerilmektedir.
- · Kurula elektronik ortamda tutulanlar dahil tüm kayıtları, sair bilgi ihtiva eden vasıtaları ve bilgi sistemlerini inceleme, bunlara erişimin sağlanmasını isteme ve bunların örneklerini alma yetkisi verilmektedir.
- · Denetimde etkinliğin artırılabilmesi için 5271 sayılı Kanun’daki bir kısım olanaklardan yararlanması mümkün olabilecektir.
- · Denetim sırasında kendilerinden bilgi talep edilenlere ve sermaye piyasası kurumu çalışanlarına sır saklama yükümlülüğü getirilmektedir.
- · İzinsiz halka arz yoluyla halktan toplanılan paraların iade edilmesi önerilmektedir.
- · İzinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinin internet aracılığıyla işlendiğinin tespit edilmesi durumunda söz konusu internet sitelerinin faaliyetlerinin engellenebilmesi mümkün olabilecektir.
- · Bu Kanuna tabi ihraççıları mevzuata aykırı işlemlerinde sorumluluğu bulunanların imza yetkilerini kaldırma, ilgililer hakkında suç duyurusunda bulunulması halinde, yargılama sonuçlanıncaya kadar ilgilileri görevden alma, ve yapılacak ilk genel kurul toplantısına kadar görevden alınan yönetim kurulu üyelerinin yerine yenilerini atama yetkisi önerilmektedir.
- · Usulsüz halka arz, izinsiz sermaye piyasası faaliyeti, güveni kötüye kullanma ve örtülü kazanç aktarımı suçlarında uygulanacak olan hapis cezalarında alt sınır 3 yıla, üst sınır ise 6 yıla çıkarılmaktadır.
- · İdari para cezasını gerektirir ihlallerde belirleyici etkisi saptanan tüzel kişi yöneticilerinin hakkında, gerekçesi belirtilmek suretiyle, Kurul tarafından yirmi bin Türk Lirasından iki yüz elli bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilmesi önerilmektedir.
