Korona virüs nedeniyle son günlerde birçok kuruluş üretim tesislerini sınırlı ve önlemleri alarak kısmen açacağını duyurmaya başladı. Peki ekonomide ne zaman normal çalışma koşullarına dönebilir. Türkiye Ekonomi Politikalar Araştırma Vakfı TEPAV ‘Covid-19 salgınında Türkiye’de zirve noktası ve normalleşme dönemine kademeli geçiş zamanı tahminleri’ başlıklı raporunu yayınladı. Raporda üç senaryoya göre normalleşmeye geçiş tahminleri sıralandı. İşte o tahminler.
Korona virüs salgının ilk günlerinden bu yana virüsle sağlık çalışanlarının mücadelesi sürürken, krizin ekonomik etkilerini azaltmaya yönelik birçok adım atıldı. Son günlerde aralarında Vestel, Otokar gibi şirketlerin de bulunduğu kimi sanayi kuruluşları kısmı çalışmaya geçeceklerini açıklamaya başladılar. Peki Türkiye Korona Virüs vakalarında ne zaman zirveye ulaşacak ve ekonomi ne zaman normal çalışma koşullarıyla işlemeye başlayacak?
Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) konuyla ilgili çalışmasını yayınladı. Prof Dr. Türkmen Göksel ve Doç Dr. Yetkin Çınar imzalı raporda mevcut durumda aktif hasta sayısında Türkiye’nin 3 Mayıs 2020 (Tahmin aralığı olarak 28 Nisan-8 Mayıs) tarihinde ulaşacağı öngörüldü. Çalışmaya göre hastalığın zirve yaptığı tarihte Aktif Hasta Sayısı 100 bin 900 olarak öngörüldü. Bu tarihte 3 bin 632 adet yoğun bakım ihtiyacı olacağı tahmininde bulunuldu.
TEPAV çalışmasında Aktif Hasta Sayısının zirve yapmasından sonra kademeli bir normalleşme süreci yaşanması gerektiği ve tedbirlerin Haziran başı gibi gevşetilebileceği normalleşmenin ise haziran ortasını bulacağı belirtildi. Göksel ve Çınar’ın çalışmasında bu tarih verildikten sonra şu önemli cümlelerin altı çizildi:
“Burada izlediğimiz ve tahminlerine yer verdiğimiz Aktif Vaka Sayısının zirve noktasına ulaşması; ilgili tarihte hastalığı aktif halde yaşayan “mevcut” hasta sayısının “en yüksek” olması anlamına gelmektedir. Dolayısıyla bazen toplumda anlaşıldığının tersine, bu zirve noktasının akabinde tedbirlerin azaltılması değil; tersine zirvenin hemen öncesi ve sonrası dönemde de belki tedbirlerin artırılması, ama her durumda açıklanan tedbirlere en sıkı şekilde uyulması gerekir. Zira aktif hasta sayısının en yüksek olduğu bu tarihlerde (diğer faktörler sabitken) enfekte olmayan bir kişinin enfekte olma olasılığı artacaktır. Ayrıca, aktif hasta sayısının en yüksek olduğu bu dönemde sağlık sisteminin sunduğu imkânlara (yatak sayısı, yoğun bakım ünitesi, solunum cihazı vb.) duyulan ihtiyaç ve sağlık personeli üzerindeki yük de en fazla olacaktır. Sağlık sistemi üzerindeki yükün bu hastalıkla mücadelede en kritik unsurlardan biri olduğu herkes tarafından bilinmektedir”
Prof. Dr Türkmen Göksel ve Doç Dr. Yetkin Çınar’ın çalışmasında Daha katı izolasyona gidilmesi ve gevşek izolasyon koşullarına göre senaryolara da yer verildi.
Katı izolasyon senaryosuna göre Türkiye 25 Nisan (25-30 Nisan arası) aktif hasta sayısında zirve yapacağı tahmininde bulunuldu. Buna göre Mayısın ikinci haftası tedbirlerin kademeli gevşetilmesi ve mayıs sonu normalleşmenin başlaması öngörüldü.
Mevcut durum ile katı izolasyon senaryosu arasındaki fark ise, alınacak tedbirlerle yaklaşık 5 milyon kişinin daha toplumsal yaşamdan izole edilmesi verisi alınarak oluştu.
AKTİF HASTA SAYISI ÖNEMLİ
TEPAV Çalışmasında Aktif Hasta Sayısı verisini baz aldı. Aktif Hasta Sayısı, Toplam kümülatif vaka sayısından iyileş ve vefat eden sayısının çıkarılmasıyla oluşturuldu. TEPAV çalışmasında 17 Mart 2020 ile 18 Nisan 2020 tarihleri arasındaki verileri kullandı.
GEVŞEK İZOLASYON SENARYOSU TAM BİR FELAKET
Olası bir gevşek izolasyon durumunda ise Türkiye’nin Aktif Hasta Sayısı’nda zirve yapacağı tarih olarak 26 Mayıs (21-31 Mayıs arası) verildi. Buna göre tedbirlerin gevşetilebileceği tarih Temmuz ayı ortasına sarkerken, tümüyle normalleşme tarihi de Ağustos ayı başı olarak öngörüldü.
TEPAV Raporunda önlemlerde yaşanabilecek bir gevşeminin, tedbirlerin kademeli azaltılması için öngörülen tarihi 1,5 ay ötelediğine dikkat çekerek bu durumun ekonomi açısından çok daha büyük yük anlamına geleceği belirtildi.
SAĞLIK SİSTEMİ KALDIRAMAZ
Raporda gevşek tedbir senaryosunda hastalığın zirve yapacağı 26 Mayıs tarihinde 2 milyon 31 bin Aktif Hasta Sayısı’na ulaşılacağı bunun da 117 bin 705 adet yoğun bakım ihtiyacı anlamına geldiğinin altı çizilerek sağlık sistemin bu sayıyı kaldıramayacağına vurgu yapıldı.
HANGİ FABRİKALAR AÇILIYOR?
TEPAV’ın Markov Zincir Yöntemi kullanarak gerçekleştirdiği çalışmanın ardından kuruluşun, normalleşmeye nasıl geçileceği üzerine bir rapor daha hazırladığı öğrenildi. Ekonomisayfası’nın edindiği bilgiye göre TEPAV geçiş sürecinde hangi sektörlerin ve nasıl bir planlama ile yeniden çalışmaya başlayabileceği üzerine çalışmalara başladı.
Buna karşın özellikle son dönemde bazı üretim tesislerini açılışı gündeme geldi. Sözcü Gazetesi Otomobil Editörü Emre Özpeynirci’nin paylaştığı tabloya göre, Honda, Mercedes Benz Türk , Türk Traktör, Otokar, Hyundai Assan ve Karsan 20 Nisan’da yeniden üretime geçiyor. Anadolu Isuzu ise 13 Nisan’da yeniden üretime başladı.
Aydınlık Gazetesi Ekonomi Müdürü Recep Erçin’in haberine göre de Vestel Beyaz Eşya 6 Nisan itibarıyla tekrar üretime başladı. Good Year ve Döktaş Dökümcülük yine 20 Nisan günü (bugün) üretime başlayacaklarını duyurdu. Akın Tekstil de daha önce ara verdiği üretime başladığını açıkladı.
