GÜNÜN ANALİZİ
Fercan Yalınkılıç
Varrant
piyasaların en yeni tanıştığı enstrümanlardan biri. Özellikle Deutsche
Securities’in Türkiye’de öncülük ettiği varrant aslında bir koruma enstrümanı.
Peki varant nedir? Nasıl çalışır? Fercan Yalınkılıç varant piyasasını
olabildiğince ‘türkçe’ yazdı. Haberin devamını tıklayın.
Uzmanı olmayanlar için varant! Varant nedir? Varant piyasası nasıl çalışır!
Varant’lar
sahibine belli bir finansal varlığı belli bir süreliğinde belirlenen kullanım
fiyatından (strike price) alım yada satım hakkı veren anlaşmalardır. Aracı
kurumlar tarafından çıkartılır. Varantı satın alan yatırımcı, varantı aldığı
aracı kuruma tekrar geri satarak varsa karını realize edebilir.
IMKB’de
işlem gören bazı hisse senetleri için ve İMKB 30 endeksi için varantlar şu anda
piyasada mevcuttur.
Varantlar
kaldıraçlı ürünler olduğu için hem karı hem zararı arttırırlar. Finansal
ürünleri yakından tanıyanlar varantların bir çeşit opsiyon olduğunu
anlayacaklardır.
Varantları,
endek varantı olan İMKB 30 varantı üzerinden anlatalım.
2
Çeşit varant vardır:
1. CALL/alım varantı: IMKB 30 yükseldikçe
alım varantının değeri yükselir. İMKB 30’da alım varantı, anlaşılan
seviyeden IMKB 30 endeksini almayı sağlar. Eğer İMKB 30’un fiyatı aynı karlırsa
gün geçtikçe varantın fiyatı düşer. Varant fiyatındaki bu azalmanın sebebi ise
endeksin 10 günde oynayabileceği toplam puan ile 2 günde oynayabileceği puan
ihtimalinin aynı olmamasıdır. Varantın gün geçtikçe fiyatının azalmasına
“varant zamandan yiyor” denir.
Daha detaylandırırsam Ağustos başında da İMKB 90
bin olsun, ay sonunda da. Sahip olduğum alım varantı Ağustos başında daha
değerli olacaktır. Çünkü puan değişmediği sürece, günler geçtikçe olası hareket
ihtimali azaldığı için varant fiyatı azalır.
Örnek:
Diyelim ki ben 2 ay vadeli, işlem fiyatı 75 bin
olan Ağustos 31 vadeli alım varantınını 0,87TL’den satın aldım. İMKB 30 Ağustos
sonunda 90 bin oldu varsayalım. Varantım sayesinde endeksi piyasa fiyatı
olan 90 binden değil, kullanım hakkı olan 75 binden alabiliyorum.
Aradaki 15 bin puan da benim karım olur. Şu anki varantların fiyatları 1/5000
oranı ile çarpıldığı için karım olan 15 bin endeks puanı varant fiyatına 3 TL
olarak yansır. (15000*1/5000 = 3 TL )
Özetle 0,87 TL ödediğim 75 bin kullanım
fiyatlı 31 Ağustos vadeli varantım, vade sonunda İMKB 30’un 90 bin puana
çıkması ile 3 TL oldu.
Eğer vade sonunda İMKB 30 endeksi 75 bin
puanın altında kalırsa varantımın değeri 0 olur ve ben varant için ödediğim tüm
parayı kaybederim.
Eğer diyelim ki IMKB vade sonunda 77500 oldu. Bu
durumda benim kullanım fiyatı 75 bin olan varantımın endeks bazında değeri
+2500 puan olur. Çünkü piyasada 77500 puan olan endeksi 75 bin puandan edinme
hakkını varantım bana veriyor. Varantın TL bazında değeri ise 0,50 TL
(2500*1/5000=0,5) olur.
2. PUT/satım varantı: IMKB 30 düştükçe
satım varantının değeri yükselir. İMKB 30’da satım varantı, anlaşılan seviyeden
karşı tarafa IMKB 30 endeksini satmayı sağlar. Aynı alım varantında olduğu gibi
eğer İMKB 30’un fiyatı aynı karlırsa gün geçtikçe varantın fiyatı düşer
Örnek:
Diyelim ki ben 2 ay vadeli, işlem fiyatı 65 bin
olan Ağustos 31 vadeli alım varantınını 0,42TL’den satın aldım. İMKB 30 Ağustos
sonunda 55 bin oldu varsayalım. Varantım sayesinde endeksi piyasa fiyatı
olan 55 binden değil, kullanım hakkı olan 65 binden satma hakkım
var. Aradaki 10 bin puan benim karım olur. Şu anki varantların
fiyatları 1/5000 oranı ile çarpıldığı için karım olan 10 bin endeks puanı
varant fiyatına 2 TL olarak yansır. (10000*1/5000 = 2 TL )
Özetle 0,42 TL ödediğim 65 bin kullanım
fiyatlı 31 Ağustos vadeli varantım, vade sonunda İMKB 30’un 55 bin puana
düşmesi ile 2 TL oldu.
Eğer vade sonunda İMKB 30 endeksi 65 bin
puanın üstünde kalırsa varantımın değeri 0 olur ve ben varant için ödediğim tüm
parayı kaybederim.
Eğer diyelim ki IMKB vade sonunda 62500 oldu. Bu
durumda benim kullanım fiyatı 65 bin olan varantımın endeks bazında değeri
+2500 puan olur. Çünkü piyasada 62500 puan olan endeksi 65 bin puandan satma
hakkını varantım bana veriyor. Varantın TL bazında değeri ise 0,50 TL (2500*1/5000=0,5)
olur.
Varantlar
vade sonuna kadar tutulmak zorunda değildir. Vadesinden önce aracı kuruma geri
satılabilir. Hatta varant ne kadar önce satılırsa o kadar değerli olur çünkü
varant yukarıda açıkladığımız gibi zamandan yiyen bir üründür.
Haftaya:
uzmanı olmayanlar için varant fiyatlaması
