Düşünce kuruluşu TEPAV Korona virüs krizinde alınması gereken önlemler konusunda bir rapor hazırladı. TEPAV raporunda konuyu hem hanehalkı hem de işletmeler açısından ele aldı. Raporda Türkiye’de mevcut 23 milyon haneye aylık 2000 TL gelir desteği verilmesinin maliyetinin 46 milyar TL olduğu ve milli gelirin yüzde 1.1’ine denk geldiği ifade edildi. TEPAV bu kaynağın ayrılabileceğini vurgulayarak şu çarpıcı karşılaştırmayı yaptı: ‘2008 krizinde açıklanan destek paketinin büyüklüğü milli gelirin yüzde 1.2’si kadardı. Devlet bunu yapabilir. İşte TEPAV raporunun detayları.
TEPAV ‘Covid-19 Nedeniyle Sokağa Çıkma Yasağı Uygulanırsa’ başlıklı Fatih Özatay ve Güven Sak imzalı raporunda çarpıcı tespitlere yer verdi. Düşünce kuruluşu, bugüne kadar açıklanan ve işletmelere istihdam garantisine bağlanarak verilen destekleni yükü hafifletmeyeceğine dikkat çekildi.
TEPAV raporunda bu tür desteklerin normal zamanlar için tasarlanmış olan, destek aylığı bağlanması, belli bir süre prim ödeme ya da belli bir süre bir işyerinde çalışma gibi koşula dayalı mekanizmaların aylarca beklemeyi gerektiren teşvikler olduğunu belirtti. TEPAV çözümü ‘Bu durumda bir dizi otomatik mekanizmaya ihtiyaç bulunmaktadır’ şeklinde ifade etti.
VARMIŞ GİBİ YAPARAK TEDBİR AÇIKLAMAK
TEPAV raporunda dünyanın her yerindeki hazırlıksızlığın Covid-19 gibi küresel bir salgınla mücadele edecek yeterli kurumsal altyapının olmamasından kaynaklandığı belirtildi. Özatay ve Sak’ın kaleme aldığı raporda ‘Varmış’ gibi yaparak tedbir açıklamanın sorunu daha da büyüteceği vurgulandı.
AYLIK 2000 TL ÜÇ AY DAĞITILIRSA NE OLUR?
TEPAV raporunda hanehalkına direkt destek verilmesi yönünde seçeneğin parasal boyutunu da hesapladı. Türkiye’de yaklaşık 23 milyon haneye aylık 2000 TL miktarın toplam maliyetinin aylık 46 milyar TL olduğu hesaplandı. Bu uygulamanın üç ay sürdürülmesi halinde ise maliyetin milli gelirin yüzde 3,3’üne denk geleceği belirtildi.
Türkiye’de hanebaşına ortalama 3.4 kişinin yaşadığının vurgulandığı raporda, ortalamının altında hane sayısı için daha az, ortalamanın üzerinde hane sayısı için daha fazla destek verilebileceği vurgulandı.
Söz konusu hesap Türkiye’de toplam 28 milyon çalışan ve 4.5 milyon işsiz üzerinden de yapıldığında TEPAV’a göre maliyet miktarı aşağı yukarı aynı çıkıyor.
2008 KRİZİ KARŞILAŞTIRMASI
TEPAV raporunda bu miktarın ödenebileceğini belirtirken çarpıcı bir karşılaştırma kullandı. TEPAV 2008 krizinde devletin açıkladığı destek paketinin milli gelirin yüzde 1,2’si kadar olduğunu vurguladı. Fatih Özatay ve Güven Sak’ın kaleme aldığı rapordu şu cümlelere yer verildi
“O zaman sorun sadece ekonomik küçülmeydi. Şimdi ise merkezinde halk sağlığı olan çok daha büyük bir sorun ile yüz yüzeyiz. Hesaplanan desteğin devletin altından kalkamayacağı bir büyüklük olmadığı açıktır.”
TEPAV Raporunda konuyu işletmeler açısından da ele alarak, sağlık sektörü, tarım işletmeleri, gıda, temizlik malzemeleri, tıbbı cihaz ve ambalaj sanayi firmalarının her koşulda faaliyetlerini sürdürmeleri gerektiğinin altını çizdi.
