GÜNÜN ANALİZİ
Fercan Yalınkılıç
Petrol günlük hayatımızda çok
karşılaştığımız, fiyatları bakımından bütçemizi çok yakından ilgilendiren bir
emtia. Peki petrolü yatırım aracı olarak düşünüyor muyuz? Eğer petrolü yatırım
aracı olarak düşünürsek petrol fiyatlarını neler etkiler? Borsalarla petrol
fiyatları arasındaki ilişki nedir? Fercan Yalınkılıç'ın analizini okumak için haberin devamını tıklayın.
Petrol fiyatlarına yatırım yapmak
istiyorsak, petrol fiyatlarını nelerin etkilediğini öğrenmemiz gerekiyor.
1) ARZ / TALEP: Dünyada petrol üretimi ve dağıtımının
büyük kısmı 12 üyenin oluşturduğu Petrol İhraç Eden Ülkeler Organizasyonu’nun
(OPEC) kontrölü altında. OPEC üyelerinin çıkarlarını korumak üzere kurulan bu
örgüt günlük ne kadar petrol üretimi yapılacağına da karar veriyor. Eğer
herhangi bir sebepten günlük üretimde azalma olursa piyasada daha az petrol
olacağı için fiyatlar artıyor. Eğer üretim yani petrol arzı artarsa da fiyatlar
düşüyor. Petrol fiyatlarının 1980’lerden 1996’ya kadar azalmasının en büyük
sebebi petrol arzının artması oldu. 1973’de batının İsrail’e verdiği desteğe
tepki olarak petrol satışını durduran Arap ülkeri, fiyatların 2 katına
çıkmasına yol açmıştı.
OPEC ÜYELERİ
|
||
Bölge
|
Rezervler
|
|
Venezuela
|
G. Amerika
|
24,80%
|
Suudi Arabistan
|
Orta Doğu
|
22,20%
|
İran
|
Orta Doğu
|
12,70%
|
Irak
|
Orta Doğu
|
12%
|
Kuveyt
|
Orta Doğu
|
8,50%
|
Bir. Arap Emir.
|
Orta Doğu
|
8,20%
|
Libya
|
Afrika
|
3,90%
|
Nijerya
|
Afrika
|
3,10%
|
Katar
|
Orta Doğu
|
2,10%
|
Cezayir
|
Afrika
|
1%
|
Angola
|
Afrika
|
0,80%
|
Ekvator
|
G:Amerika
|
0,60%
|
3) DOLAR’IN DEĞERİNDEKİ DEĞİŞİM: Dünyada şu an
her emtia Dolar bazında fiyatlanır. Enflasyon, merkez bankalarının likidite
operasyonu gibi sebeplerle Dolar değer kaybederse petrol değerlenir. Eğer Dolar
değer kazanırsa da petrol fiyatları geriler.
4) BEKLENTİLER: Dünyadaki her borsa gibi petrol
piyasası da şu anı değil yakın gelecekteki beklentileri fiyatlar. Petrol
fiyatlarının bugünkü verilerini biliyoruz. Eğer borsalar bugünü fiyatlasaydı
hiç bir değişim yaşanmazdı. Piyasalar her zaman yakın/orta vade geleceği fiyatladığı
içindir ki doğru öngörü yapmak zorlaşır. Öngörülerin hepsi birbirinden farklı
olduğu için bazı yatırımcılar düşüş, bazıları ise yükseliş bekler. İşte bu
yuzden de kimi yatırımcı kar ederken, bazıları da zarar eder.
5) YATIRIMCI PSİKOLOJİSİ VE PİYASA İŞLEYİŞİ: Dünyada
yaşanan olaylar yatırımcı beklentisini bazen gerektiğinden çok etkiler. Savaş
beklentileri, ekonomik krizler insanlarda korku yaratır. Bu korku da
yatırımcıların erken satış yapmalarına yol açar. Bir kez fiyatlar düşmeye başladı
mı da panik oluşur. Hem daha fazla zarar etmek istemeyenler hem de
fiyatlar düşünce oluşan zararı taşıyamayan yatırımcılar yaptığı satışlarla
düşüş hızlanır. Oluşan panikle de fiyatlar olması gereken seviyelerden daha
aşağılara gelir.
Panik de oluşan
hareketin zıttı fiyatlar yükselirken olur. Fiyatlar yeni rekorlar kırarken
basında daha çok yer almaya başlar. Daha fazla yatırımcı bu üründen ve
fiyatlardaki yükselişten haberdar olur. Yatırımcıların kazandığı paralar parmak
ısırtmaya başlar. Bu sefer yatırımcılar oluşan bu fiyat hareketinden
faydalanmak için hırsa kapılır ve alım yapmaya başlar. Bu kadar yatırımcının
bir ürüne yüklenmesi de piyasada balon oluşmasına yol açar. Bu balon patladığı
zaman da yukarıda anllattığım panik oluşur.
ŞU ANDA PETROL PİYASASI
Petrol piyasalarına şu an İran yön
veriyor. İran’ın nükleer çalışmalarını engellemek isteyen Batı, İran’a karşı
yaptırım kararı aldı. Bu kararlara missilleme yapan İran da petrol satışını
bazı ülkelere durdurdu. Satışı durdurduğu ülkeler İngiltere gibi İran’dan az
miktarda petrol ithal eden ülkeler. Yani şu anda ambargo kararı ciddi bir
petrol sıkıntısı yaratmak yerine daha çok bir mesaj yollamak niteliğinde.
İran’ın ambargo kararı ile petrol fiyatları ciddi yükselişler kaydetti. Ham
petrolün varili 110 Dolar’a, Brent’in varil fiyatı da 130 Dolar’a yaklaştı.
İran’ın sattığı petrol miktarında azalma olsa da petrol fiyatlarındaki
yükseliş, ülkenin petrol gelirlerinde ciddi bir azalma olmasını önlüyor. Yani
şimdilik İran kartlarını doğru oynuyor. Eğer İran meselesi çözülürse petrol
fiyatları gevşeyecektir. Eğer İran olayı büyütmek ister ve petrol ithalatının
geçtiği yollardan biri olan Hürmüz Boğazı’nı kapatırsa ciddi bir arz sıkıntısı
olabilir. Bu da fiyatlar da aşırı bir yükselme olmasına yol açar.
